Chống ngập bằng phương pháp của các chuyên gia

Nguyên nhân gây ra tình trạng ngập mưa nặng nề trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trung tâm kinh tế của cả nước cùng với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. mặc dầu có vai trò quan trọng chiến lược ở nền kinh tế nước nhà, tuy nhiên lại nằm trên một nền đất thấp và dễ bị ngập do mưa to, nước lũ thượng nguồn hay triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện tại tại nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày càng nghiêm trọng hơn. Cả thành phố hiện nay có tất cả 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. trong tương lai, rủi ro Ngập lụt của thành phố có thể còn nặng nề hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng vào vùng đất này. Một báo cáo khác của những nhà nghiên cứu trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã đưa TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.



Căn nguyên tạo ra ngập lụt, thủy triều dâng càng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất những dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều phương án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa kể đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đầu tư.

Nhưng căn nguyên chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan trong việc lập phương án, với trình độ chưa đủ tầm hoặc chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các phương án chống ngập ở Tp.HCM tuy nhiên xem ra không hiệu quả.

Những chuyên gia chống ngập lụt thành phố Hồ Chí Minh ở thời gian vừa qua đã tìm kiếm những biện pháp muộn màng, chắp vá, thiếu gắn kết đồng bộ giữa những kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, tầm nhìn dài hạn ở quy hoạch và xây dựng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tại đã dẫn tới vấn đề ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố càng ngày càng nặng nề hơn.

Nhiều công trình cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố vừa xây dựng đã biến thành bể chứa nước với mực nước dâng cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to rất kém hiệu quả.

Nhiều hệ thống cống có diện tích không đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập úng bởi những trận mưa lớn và rút chậm trong thời gian dài.

Công trình ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không chỉ khiến gia tăng lượng nước mưa chảy trên bề mặt vì không thể ngấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng trung bình hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của những nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự đổi thay về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước khiến gia tăng cả về số lượng và quy mô các cơn mưa nhiệt đới ở khu vực. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 tới năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tiếp số lượng những cơn mưa cực lớn.



Bất chấp rất nhiều các nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm giải quyết vấn đề ngập lụt, hiện tại vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Những nhà nghiên cứu quốc tế thường có khuynh hướng quan tâm thuần tuý đến  biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi những đồng nghiệp địa phương thường quá để ý tới vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà quên đi mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Điển hình là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hoặc sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã khiến cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. phương pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – những cách thức vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Dự án chống ngập nghìn tỉ tp.HCM

Các giải pháp chống ngập

Đã có rất nhiều phương án khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những cách thức mang tính dự án công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao kiên cố, xây cống chống triều cường… Tuy nhiên, trong môi trường nguồn lực tài chính có khiêm tốn như bây giờ thì các biện pháp này sẽ rất khó có thể khai triển toàn diện và kịp thời. 



Tuy nhiên từ những nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì cách thức khơi thông những hệ thống thoát nước tự nhiên và đầu tư nâng cấp công trình thoát nước, cần phải được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện những kế hoạch đê bao kiên cố thì cần nghĩ tới biện pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.